Υπερδιπλάσιες στρεμματικές αποδόσεις σε σχέση με τις συμβατικές μεθόδους καλλιέργειας, σημαντική μείωση του κόστους παραγωγής, εφαρμογή σε περιοχές με φτωχά ή ακατάλληλα εδάφη για καλλιέργεια, και ανταγωνιστικά προϊόντα υψηλής ποιότητας προσφέρουν οι εναλλακτικές υδροπονικές καλλιέργειες, που...
παραμένουν εν πολλοίς άγνωστες στη χώρα μας, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα διαθέτει ιδανικές συνθήκες για την ανάπτυξη τους λόγω της παρατεταμένης ηλιοφάνειας.
Μπορεί βέβαια η αρχική επένδυση να έχει υψηλό κόστος, ωστόσο υπάρχει δυνατότητα κοινοτικής ενίσχυσης έως και 40% με την ένταξη στην εαρινή πρόσκληση του επενδυτικού νόμου τον ερχόμενο Απρίλιο.
Τι είναι όμως η υδροπονία;
Πρόκειται για την παραγωγή κατά την οποία τα φυτά μεγαλώνουν στο νερό αντί για το χώμα.
Με αυτό τον τρόπο η ρίζα του φυτού απορροφά όσο νερό θέλει, ενώ το υπόλοιπο ανακυκλώνεται και χρησιμοποιείται ξανά, με αποτέλεσμα στην υδροπονία να ξοδεύεται 40-60% λιγότερο νερό από ό,τι στις συμβατικές καλλιέργειες.
Φυσικά προϊόντα όπως ο πετροβάμβακας ή ο περλίτης χρησιμοποιούνται αντί για χώμα και οι καλλιέργειες τροφοδοτούνται με θρεπτικές ουσίες, απαραίτητες για σωστή ανάπτυξη και απόδοση των φυτών. Η υδροπονία έχει μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης στην Ελλάδα, αν ληφθεί υπόψη η πίεση και η ζήτηση που δέχεται το υδάτινο κεφάλαιο. Στην υπαίθρια καλλιέργεια το νερό που απαιτείται είναι περίπου 60 λίτρα ανά κιλό ντομάτας. Στο κλασικό θερμοκήπιο με χώμα αυτή η ποσότητα μειώνεται στα 25-30 λίτρα.
Με το ανοιχτό σύστημα υδροπονίας χωρίς ανακύκλωση νερού η ποσότητα μειώνεται στα 20 και αν ανακυκλώνεται με κλειστό σύστημα μειώνεται ακόμη περισσότερο, στα 15 λίτρα. Παράλληλα, και στα λιπάσματα η εξοικονόμηση φθάνει το 50% στην υδροπονία με ανακύκλωση.
Βέβαια, το Α και το Ω της υδροπονίας είναι το πώς θα δημιουργηθεί μια σωστή συνταγή θρέψης. Αν μπει κάτι λάθος, καταστρέφεται το φυτό και χάνεται όλη η παραγωγή.
Πέρα από τα οφέλη για τους παραγωγούς και τους καταναλωτές, η επέκταση των υδροπονικών καλλιεργειών θα μπορούσε να δώσει λύσεις σε μια σειρά από περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως της αλόγιστης χρήσης φυτοφαρμάκων, αλλά και της υπερκατανάλωσης νερού για άρδευση, ιδιαίτερα σε περιόδους παρατεταμένης λειψυδρίας.
Οπως αναφέρουν ειδικοί επιστήμονες, αν όλες οι καλλιέργειες της Ελλάδας ήταν υδροπονικές, τότε το 85% που καταναλώνει σήμερα ο αγροτικός τομέας σε νερό θα γινόταν αυτόματα 50%.
Οπως αναφέρει ο καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος παράγει τεχνολογία και παρέχει τεχνογνωσία για θερμοκήπια και υδροπονικές καλλιέργειες, Νίκος Συγριμής, η κρίση γεννά ευκαιρίες και η υδροπονία αποτελεί μια επιχειρηματική ευκαιρία.
«Στην Ολλανδία, όπου το 90% της παραγωγής προέρχεται από υδροπονικές καλλιέργειες, η μέθοδος αυτή έδωσε ανταγωνιστικότητα στη χώρα απέναντι στον χαμηλού κόστους Νότο.
Το κόστος μετασχηματισμού μιας θερμοκηπιακής καλλιέργειας σε υδροπονική είναι σχετικά μικρό και μπορεί να αποσβεστεί σε ένα-δύο χρόνια. Αν αυτό συνδυαστεί με τις παρεχόμενες διαρθρωτικές ενισχύσεις, το όλο εγχείρημα μπορεί να αποτελέσει μια δελεαστική επιχειρηματική πρόταση».
Μέθοδος κατάλληλη για θερμοκήπια
Μπορεί σε μια υπαίθρια καλλιέργεια ντομάτας στο χώμα η ετήσια απόδοση να κυμαίνεται μεταξύ 3 και 7 τόνων ανά στρέμμα, ωστόσο με τη μέθοδο της υδροπονίας η παραγωγή ντομάτας μπορεί να υπερβεί ακόμη και τους 20 τόνους, με δύο φυτεύσεις στη διάρκεια ενός έτους. Σε ιδανικές δε συνθήκες με υπερσύγχρονο εξοπλισμό (θερμοκήπιο από γυαλί) μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και τους 40 τόνους ανά έτος.
Αναμφίβολα, με την υδροπονία οι παραγωγοί μπορούν να συνδυάσουν τις άριστες κλιματικές συνθήκες που προσφέρει η χώρα μας με τις κατάλληλες υποδομές, ώστε να αυξήσουν τις αποδόσεις τους και να βελτιώσουν την ποιότητα των προϊόντων τους σε ανταγωνιστικό κόστος παραγωγής.
Η ανακάλυψη της υδροπονίας χάνεται στα βάθη των αιώνων, καθώς οι Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας, οι πλεούμενοι κήποι των Αζτέκων και πολλοί κήποι στην αρχαία Κίνα ήταν εφαρμογές της υδροπονίας.
Στη σύγχρονη εκδοχή της, η υδροπονία είναι η μέθοδος καλλιέργειας φυτών χωρίς την παρουσία εδάφους. Τα φυτά αναπτύσσονται σε διάφορα στερεά υποστρώματα (πετροβάμβακας, περλίτης, κοκκοφοίνικας κ.λπ.), τα οποία χρησιμοποιούνται κυρίως για τη στήριξη των φυτών, ενώ η άρδευση και θρέψη των φυτών γίνεται με ειδικά θρεπτικά διαλύματα.
Η υδροπονία εφαρμόζεται σχεδόν αποκλειστικά σε θερμοκήπια, καθώς το υψηλό κόστος της πρέπει να αντισταθμίζεται από τις υψηλές τιμές των εκτός εποχής προϊόντων.
Παρ' όλα τα πλεονεκτήματά της, η υδροπονία δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στη χώρα μας εξαιτίας του υψηλού κόστους εγκατάστασης, των τεχνικών υποδομών που απαιτεί η λειτουργία της, αλλά και των εξειδικευμένων γνώσεων και της τεχνικής υποστήριξης που απαιτούνται για την επιτυχή εφαρμογή της.
Εταιρεία Agritex
Μια επιτυχημένη εφαρμογή της υδροπονίας στην πιο σύγχρονη μορφή της λειτουργεί εδώ και 4 χρόνια στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας. Η εταιρεία Agritex Ενεργειακή ΑΕ ιδρύθηκε το 2007 με όραμα την παραγωγή επώνυμων ελληνικών αγροτικών προϊόντων υψηλής ποιότητας.
Οι εγκαταστάσεις της εταιρείας αποτελούνται από υαλόφρακτο θερμοκήπιο 100 στρεμμάτων με σύγχρονες υποδομές και αυτοματισμούς υδροπονίας. Το θερμοκήπιο θερμαίνεται αξιοποιώντας την τεχνολογία της συμπαραγωγής θερμικής με ηλεκτρική ενέργεια από φυσικό αέριο. Μάλιστα, η επένδυση αυτή χρηματοδοτήθηκε από το μέτρο 2.1 του επιχειρησιακού προγράμματος ανταγωνιστικότητας του ΥΠΑΝ, συνολικού ύψους 20,3 εκατ. ευρώ.
Το σύστημα υδροπονίας της Agritex Ενεργειακή ΑΕ είναι κλειστού τύπου, με ανακύκλωση των θρεπτικών διαλυμάτων, χωρίς καμία επιβάρυνση του περιβάλλοντος.
Η υδροπονική καλλιέργεια πραγματοποιείται σε ειδικά υποστρώματα υδροπονίας από πετροβάμβακα υψηλών προδιαγραφών, τα οποία αντικαθίστανται κάθε χρόνο.
Με τη στρεμματική απόδοση να φθάνει τους 50 τόνους, εκτός από την κλασική πλέον ντομάτα σε τσαμπί Lucia η εταιρεία παράγει τη μικρότερη σε μέγεθος Lucia Baby, ενώ δοκιμάζει συνεχώς νέες ποικιλίες και συσκευασίες φιλοδοξώντας να δημιουργήσει μια πλήρη σειρά προϊόντων ντομάτας, όλων των σχημάτων, μεγεθών και γεύσεων.
Χωρίζονται σε ανοικτά και κλειστά συστήματα
Υπάρχουν διάφοροι τύποι υδροπονικών συστημάτων. Σε γενικές γραμμές διαχωρίζονται σε ανοιχτά και σε κλειστά (ανακυκλούμενα) συστήματα:
Ανοιχτά συστήματα:
Αυτά τα συστήματα είναι τα πιο απλά και τα πρώτα που αναπτύχθηκαν. Εχουν διαδοθεί περισσότερο και έχουν λιγότερες απαιτήσεις. Στα ανοιχτά συστήματα, τα υγρά της αποστράγγισης δεν ανακυκλώνονται αλλά απορρίπτονται. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα αυξημένες απώλειες λιπασμάτων με την απορροή και μόλυνση του εδάφους και του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα, όπως συμβαίνει και στην εδαφική καλλιέργεια.
Κλειστά συστήματα:
Στα κλειστά συστήματα το διάλυμα της απορροής ανακυκλώνεται και επαναχρησιμοποιείται σε μεγάλο ποσοστό. Με τον τρόπο αυτό έχουμε οικονομία στην κατανάλωση λιπασμάτων (μέχρι 50%) και σημαντική μείωση της ρύπανσης.
Τα κλειστά συστήματα είναι πιο ευαίσθητα και ένα σημαντικό μειονέκτημά τους είναι η πιθανή εξάπλωση ασθενειών σε όλα τα φυτά της καλλιέργειας. Το υψηλό κόστος επένδυσης σε εξοπλισμό απολύμανσης της επανακυκλοφορίας είναι ένας από τους περιοριστικούς παράγοντες εξάπλωσης αυτού του τύπου. Βέβαια, σε καλλιέργειες μικρής διάρκειας, όπου λαμβάνονται και υγειονομικά μέτρα για την καλλιέργεια, μειώνεται η ανάγκη απολύμανσης.
Από μελέτες οικονομικών, τεχνικών και περιβαλλοντικών στοιχείων κλειστών συστημάτων για διάφορες ομάδες φυτών έγινε ξεκάθαρο το γεγονός ότι με τα κλειστά συστήματα η κατανάλωση νερού και λιπασμάτων μπορεί να μειωθεί σημαντικά.
Η διατήρηση εύρωστων φυτών και καλού αέριου και ριζικού περιβάλλοντος, καθώς και η προσεκτική ρύθμιση της ανακύκλωσης είναι φυσικοί τρόποι μείωσης της πιθανότητας μόλυνσης. Στην περίπτωση αυτή, απαιτούνται καλή γνώση και συνεχής παρακολούθηση ώστε να γίνεται ελάχιστη χρήση χημικών απολυμαντικών και μόνο όταν οι συνθήκες επιβάλλουν προληπτικά μέτρα.
ΣΥΓΚΡΙΣΗ
Τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα
Τα πλεονεκτήματα μιας υδροπονικής καλλιέργειας σε σύγκριση με τη συμβατική στο έδαφος είναι τα εξής:
Επιτρέπει την άμεση τροποποίηση περιβάλλοντος ρίζας
Οικονομία σε νερό και λιπάσματα.
Αύξησης της παραγωγής λόγω φωτεινότητας.
Απαλλαγή από τις ασθένειες του εδάφους και το κόστος της απολύμανσης, που είναι συνήθως σημαντικό.
Διευκόλυνση αυτοματοποίησης της άρδευσης και της λίπανσης.
Εξοικονόμηση νερού και θρεπτικών στοιχείων, γιατί περιορίζονται οι απώλειες από επιφανειακές διαρροές και βαθιά διείσδυση του νερού στο έδαφος
Απλοποίηση του προγράμματος εργασιών της παραγωγικής επιχείρησης, γιατί δεν απαιτείται η δημιουργία ειδικών εδαφικών μειγμάτων για την ανάπτυξη των νεαρών φυτών και
Περιορισμός της σκληρής χειρωνακτικής εργασίας, που είναι αναγκαία στις καλλιέργειες εδάφους, όπως κατεργασία εδάφους, φύτεμα, ζιζανιοκτονία.
Τα σημαντικότερα μειονεκτήματα της υδροπονικής καλλιέργειας είναι:
Απαιτούνται αρκετά μεγάλες δαπάνες επένδυσης
Είναι σχετικά ευαίσθητο σύστημα καλλιέργειας χωρίς μεγάλες ανοχές λαθών
Απαιτούνται περισσότερες γνώσεις από τον καλλιεργητή
Που θα απευθυνθώ
Νίκος Συγριμής, καθηγητής Νέων Τεχνολογιών Γεωπονικού Παν/μίου Αθηνών
Τηλ.: 210 5294040, Φαξ: 210 5294032 e-mail: n.sigrimis@geomations.com
Βασίλης Χάιτας, Γεωπόνος, MSc. Διευθύνων σύμβουλος Agritex Ενεργειακή ΑΕ
Αλεξάνδρεια Ημαθίας Τηλ. 23330 26 989, 22 969 Fax 23330 26 533 e-mail: info@argitex.gr
Κώστας Νάνος στο ethnos.gr
Thess να μάθεις και για άλλους νέους τρόπους καλλιέργειας?
Σαλιγκάρια! και... Τρούφα και Μανιτάρια!
